Research & Development (R&D) is van doorslaggevend belang voor economische groei en welvaart. Het is belangrijk om te weten hoeveel wij en hoeveel andere landen besteden aan R&D. Die cijfers kunnen informatie geven over welk beleid succesvol is in een bepaalde context. In deze factsheet worden daarom de R&D-investeringen in Nederland in internationale context geplaatst.
R&D-uitgaven als percentage van bbp
De hoeveelheid geld die besteed wordt aan onderzoek en ontwikkeling(R&D-uitgaven) is belangrijke informatie voor nationale en internationale beleidsmakers. Statistieken over R&D-uitgaven worden gebruikt om te kijken wie R&D uitvoert, wie R&D financiert en waar R&D plaatsvindt. De nominale totale R&D uitgaven in Nederland namen tussen 2013 en 2021 toe van € 14,2 miljard naar € 22 miljard (CBS Statline).Omhet niveau van deR&D-uitgaven overmeerdere jarente vergelijken en tussen landen onderling,drukken we de R&D-uitgaven uit als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).Dit wordt ook wel de R&D-intensiteit genoemd. Op deze manierwordt in de vergelijking rekening gehouden met de ontwikkeling van de omvang van de economie over tijd en metverschillen tussen landen inde omvang van de totale economie.
Ontwikkeling van totale R&D-uitgaven
Onderstaande grafiek laat de ontwikkeling zien van de totale uitgaven aan R&D als percentage van hetbbp in Nederland, de EU en de OESO-landen (gemiddeld). Aan dit cijferwordt afgemeten of Nederland hetinternationaal afgesproken R&D-percentage van 3 procentvan hetbbp bereikt. De verzameling en verwerking van dezecijfers zijn gebaseerd op internationale afspraken, zoals vastgelegd in de Frascati Manual (2015), overde definitie van R&D en de typen uitgaven die tot R&D-uitgaven worden gerekend.
In de nationale R&D-statistieken zoals in onderstaande grafiek, worden de R&D-uitgaven opgevraagd bijbedrijven die R&D-uitvoerder zijn. Dankzijfiscale stimuleringsmaatregelen voor R&D (zoals de WBSO/RDA) kunnen bedrijven in Nederland hunkosten voor R&D verlagen, door een lagere belastingafdracht over hun personele kosten op het gebied van speur- en ontwikkelingswerk(R&D) en een verhoogde fiscale aftrek voor R&D-investeringen en R&D-exploitatiekosten. Bedrijven, alsuitvoerende partij, geven daarbij hun uitgaven aan R&D op, inclusief de uitgaven die met fiscale maatregelen zijngestimuleerd.Wanneer degederfde belastinginkomstendan nog bij dezeR&D-uitgaven zouden worden opgeteld, zou dit leiden tot dubbeltelling.
Waar het bij de WBSO gaat om belastingvoordelen over specifieke R&D en innovatie-uitgaven, gaat het bij de Innovatiebox om een lager belastingtarief over winst die voortkomt uit R&D of innovatieactiviteiten die bedrijven in het verleden hebben ondernomen.In de internationale statistieken worden de met de Innovatiebox vergelijkbare patent boxes om die reden ook niet meegenomen bij de fiscale steun voor R&D en innovatie (zie OECD Frascati Manual 2015, blz. 346).
Export Table Data
| NLD | EU-15 | EU-27 | OESO | |
| 2013 | 2,16 | 2,06 | 1,98 | 2,29 |
| 2014 | 2,17 | 2,09 | 2 | 2,32 |
| 2015 | 2,15 | 2,09 | 2 | 2,33 |
| 2016 | 2,15 | 2,09 | 1,99 | 2,33 |
| 2017 | 2,18 | 2,13 | 2,03 | 2,37 |
| 2018 | 2,14 | 2,17 | 2,07 | 2,44 |
| 2019 | 2,18 | 2,11 | 2,57 | |
| 2020 | 2,32 | 2,18 | 2,74 | |
| 2021 | 2,27 | 2,16 | 2,72 | |
| 2022 | 2,30 | 2,11 | 2,73 |
Gegevens: Download als CSV bestand
Bron: Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO)/ Main Science and Technology Indicators (MSTI), maart 2024
Notities: EU-15, EU-28 en OESO-gemiddelden op basis van schattingen doorOESO.
Nederland zit tussen 2013 en 2022 steeds onder het gemiddelde van de OESO-landen, maar boven het gemiddelde van de EU-27. In 2022 gaf Nederland 2,30% van het bbp uit aan R&D. Dit percentage is in de periode 2013-2019 min of meer stabiel. De stijging in 2020 komt niet alleen door een stijging in de uitgaven, maar ook door een dalend bbp als gevolg van de COVID-19 crisis.
R&D-uitgaven naar uitvoerende sector
Onderstaande grafiek laat voor een aantal landen zien hoeveel R&D er wordt uitgevoerd door de verschillende sectoren, uitgedrukt als percentage van het bbp. Er is een groot verschil tussen de totale R&D-intensiteit van landen. Verschillen zijn er ook in de R&D-intensiteit tussen de verschillende sectoren. Ditweerspiegeltde verschillen tussen landen in de uitvoeringsstructuurvan R&D.Verder valt op dat Nederland een lagere R&D-intensiteit heeft dan een aantal landenwaarmee het zich wil vergelijken.
Export Table Data
| hogeronderwijs | research instellingen | bedrijven | |
| KOR | 0,476743752 | 0,597591917 | 4,136477926 |
| VS | 0,355230797 | 0,399590462 | 2,831409035 |
| ZWE | 0,750254247 | 0,147227429 | 2,510740275 |
| BEL | 0,58139647 | 0,318860423 | 2,506227932 |
| JAP | 0,392761896 | 0,30930655 | 2,703299262 |
| ZWI | 0,931681205 | 0,117380266 | 2,257389116 |
| OOS | 0,739127822 | 0,257324376 | 2,204023079 |
| DUI | 0,568035292 | 0,454098008 | 2,110224257 |
| FIN | 0,710640746 | 0,237926242 | 2,016115777 |
| VK | 0,652560616 | 0,189931259 | 2,054613698 |
| DEN | 1,017006427 | 0,095668811 | 1,77783657 |
| OESO | 0,425473345 | 0,290366922 | 2,011470435 |
| CHI | 0,189734003 | 0,37170354 | 1,871159674 |
| NED | 0,625946091 | 0,108452254 | 1,561824591 |
| SGP | 0,537480716 | 0,273072095 | 1,405966243 |
| FRA | 0,448594213 | 0,295324415 | 1,431629742 |
| EU27 | 0,463074236 | 0,259427881 | 1,391284608 |
| CAN | 0,597627901 | 0,110617857 | 1,003416286 |
| NOO | 0,510646983 | 0,185963589 | 0,860911848 |
| SPA | 0,373299752 | 0,252307118 | 0,809708425 |
| ITA | 0,325336713 | 0,22111202 | 0,773831495 |
| IER | 0,159509406 | 0,03534927 | 0,767783345 |
Gegevens: Download als CSV bestand
Bron: OESO/ MSTI-database 2024-maart
Notities: a) 'Hoger onderwijs’ omvat universiteiten, universitair medische centra, hbo instellingen; de Private Non-Profit sector is opgenomen bij de sector ‘Researchinstellingen’. b) Singapore: cijfers 2020 i.p.v. 2022. Data voor Zwitserland, het VK en China uit 2021. VS: exclusief merendeel kapitaaluitgaven
De R&D-uitgaven uitgevoerd door het bedrijfsleven van Nederland bedragen 1,49 procent van het bbpin 2021, boven het gemiddelde van de EU-27, maar onderhet OESO-gemiddelde.
R&D-uitgaven naar type financieringsbron
Van de totale € 22 miljard aan R&D uitgevoerd inNederland in 2022 wordt bijna €15 miljard gefinancierd door bedrijven. Bijna een derdeis publiek gefinancierd (€ 7 miljard), de rest komt van overige nationale bronnen enis afkomstig uit het buitenland.
Ontwikkeling R&D-uitgaven gefinancierd door bedrijven
Onderstaandegrafiek laatzien dat de R&D-financiering doorbedrijven in Nederlandover deperiode 2013-2022 lagerligt dan het OESO-gemiddelde, maar over het algemeen hoger dan het EU-27 gemiddelde.In de internationale datapublicatie over is te zien dat de R&D-financiering door bedrijven in Nederland tevens lager ligt dan in de meeste referentielanden.
Export Table Data
| NLD | OESO | EU-27 | EU-15 | |
| 2013 | 1,2 | 1,39 | 1,1 | 1,15 |
| 2014 | 1,2 | 1,42 | 1,11 | 1,16 |
| 2015 | 1,17 | 1,44 | 1,12 | 1,17 |
| 2016 | 1,2 | 1,46 | 1,15 | 1,2 |
| 2017 | 1,23 | 1,49 | 1,19 | 1,25 |
| 2018 | 1,21 | 1,54 | 1,22 | |
| 2019 | 1,26 | 1,64 | 1,23 | |
| 2020 | 1,32 | 1,74 | 1,24 | |
| 2021 | 1,28 | 1,76 | 1,23 | |
| 2022 | 1,56 | 2,01 | 1,39 |
Gegevens: Download als CSV bestand
Bron: OESO/ MSTI
Notities: Cijfers OESO en EU-gemiddelden op basis van schattingen doorOESO.In 2019 heeft het CBS de R&D-statistieken voor Nederland in overeenstemming gebracht met de internationale richtlijnen zoals vastgelegd in de Frascati handleiding. Deze revisie is doorgevoerd met terugwerkende kracht vanaf 2013.
OntwikkelingR&D-uitgaven gefinancierd door de overheid
De figuurhieronder laat de ontwikkeling zien in de financiering van R&D door de overheid, uitgedrukt als percentage van het bbp. Tot 2021 ligt de Nederlandse overheidsfinanciering boven de EU en OESO-gemiddelden. Sinds 2022 ligt dit percentage onder het OESO-gemiddelde, maar nog steeds boven het EU-gemiddelde. In de datapublicatie over is te zien dater grote verschillen zijn tussen landenqua R&D-intensiteit van de overheidsfinanciering.
Export Table Data
| NLD | OESO | EU-27 | EU-15 | |
| 2013 | 0,67 | 0,65 | 0,66 | 0,67 |
| 2014 | 0,68 | 0,63 | 0,66 | 0,67 |
| 2015 | 0,68 | 0,62 | 0,64 | 0,66 |
| 2016 | 0,65 | 0,59 | 0,62 | 0,63 |
| 2017 | 0,64 | 0,59 | 0,61 | 0,62 |
| 2018 | 0,63 | 0,6 | 0,62 | |
| 2019 | 0,64 | 0,61 | 0,63 | |
| 2020 | 0,7 | 0,66 | 0,67 | |
| 2021 | 0,7 | 0,63 | 0,66 | |
| 2022 | 0,68 | 0,74 | 0,66 |
Gegevens: Download als CSV bestand
Bron: OESO/ MSTI
Notities: Cijfers OESO en EU-gemiddelden zijn gebaseerd opschattingen door OESO.In 2019 heeft het CBS de R&D-statistieken voor Nederland in overeenstemming gebracht met de internationale richtlijnen zoals vastgelegd in de Frascati handleiding. Deze revisie is doorgevoerd met terugwerkende kracht vanaf 2013.
Financiering door bedrijven van R&D bij publieke kennisinstellingen
Publieke kennisinstellingen (hoger onderwijsinstellingen en publieke researchinstellingen) krijgen hun financiering uit verschillende bronnen. De overheid is de belangrijkste financier, maar een deel komt ook van het bedrijfsleven.
Onderstaande grafiek laat zien in welke mate de R&D-activiteiten van de publieke kennisinstellingen door het bedrijfsleven worden gefinancierd. In vergelijking met andere landen kent Nederland eenrelatief hoog percentage aan private financiering bij publieke kennisinstellingen. Bij buurlandDuitsland ligt dit aandeel nog iets hoger. In de datapublicatie over de is te zien dat de private financiering zowel bij de publieke onderzoeksinstellingen alsbij dehogeronderwijsinstellingen rond de 8% ligt.
Export Table Data
| 2021 | |
| CHI | 15,37253798 |
| DUI | 10,77494663 |
| ZWI | 10,54791088 |
| BEL | 9,157149368 |
| VK | 8,062573959 |
| KOR | 8,062325058 |
| NED | 7,785470561 |
| EU27 | 6,963410918 |
| AUS | 6,960995618 |
| SPA | 6,461927732 |
| OOS | 6,323077151 |
| CAN | 6,282453344 |
| ITA | 5,463141081 |
| OESO | 5,203289017 |
| SIN | 4,698246048 |
| FRA | 4,480269217 |
| FIN | 3,878549676 |
| IER | 3,437199054 |
| NOO | 3,336130936 |
| TSJ | 3,274782254 |
| ZWE | 3,075956965 |
| JAP | 3,058870876 |
| VS | 3,018806744 |
| DEN | 2,579145872 |
Gegevens: Download als CSV bestand
Bron: OESO/ MSTI
Notities: Australië en Denemarken: 2020
De OESO Frascati Manual(2015) is de erkende wereldwijde standaard voor het verzamelen en rapporteren van internationaal vergelijkbare statistieken over de financiële en personele middelen voor onderzoek en experimentele ontwikkeling, beter bekend als R&D (in het Nederlands: Onderzoek en Ontwikkeling – O&O). De Frascati Manual vormt de basis voor een gemeenschappelijke taal voor discussies over R&D en de resultaten ervan.
De MSTI database, gebaseerd op de dataverzameling door landen op basis van de Frascati Manual, biedt een set van indicatoren die het niveau en de structuur van de inspanningen van de OESO-landen en zeven niet-lid economieën (Argentinië, China, Roemenië, Rusland, Singapore, Zuid-Afrika, Chinese Taipei) op het gebied van wetenschap en technologie vanaf 1981 weergeven. De indicatoren in de database hebben betrekking op de middelen voor onderzoek en ontwikkeling (R&D), patenten, technologische betalingsbalans en de internationale handel in R&D-intensieve industrieën.
CBS presenteert gegevens over R&D naar uitvoerder en naar financieringsbron op Statline. In 2019 heeft het CBS de R&D-statistieken voor Nederland in overeenstemming gebracht met de internationale richtlijnen zoals vastgelegd in de Frascati Manual. Om deze reden worden de cijfers vanaf 2013 weergegeven.
Voor een uitleg van de gebruikte definities en afkortingen verwijzen we graag naar de webpaginaDefinitiesenafkortingen.
